Ważna interpelacja w sprawie szkolnictwa wyższego

Ostatnio w Sejmie padła ważna interpelacja w sprawie zmian w Ustawie o szkolnictwie wyższym, interpelację przedstawiła poseł Dorota Arciszewska-Mielewczyk. Jest to istotny głos w debacie wokół reformy wicepremiera Gowina. Szczególnie w odniesieniu do jakiegoś widma pogłębienia peryferyzacji ośrodków akademickich spoza właściwie dwóch głównych uniwersytetów w kraju - więc UJ i UW. Zapraszam do zapoznania się z jej treścią i odpowiedzią z Ministerstwa:

Interpelacja nr 15353

do ministra nauki i szkolnictwa wyższego

w sprawie nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym

Zgłaszający: Dorota Arciszewska-Mielewczyk

Data wpływu: 07-09-2017

Szanowny Panie Ministrze,

obowiązująca od 2012 r. ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym jest obecnie podstawą dla wypracowywania przez różne zespoły nowelizacji tego aktu prawnego. Proponowane zmiany składają się jednak na obraz, który wzbudza poważne obawy w mniejszych środowiskach akademickich, takich jak w Zielonej Górze, Szczecinie, Olsztynie, Bydgoszczy, Kielcach. Zmiany, szczególnie kategoryzacja polskich szkół wyższych na dydaktyczne, badawczo-dydaktyczne i badawcze może w konsekwencji doprowadzić do zaprzepaszczenia dziesiątków lat pracy i wysiłków tych środowisk, szczególnie w kwestii posiadanych przez nie uprawnień do doktoryzowania i habilitowania.

Wiadomo bowiem, że te uczelnie nie posiadają wydziałów o najwyższej parametryzacji, czyli z ocenami A+ lub A. Natomiast w przeważającej mierze ich jednostki posiadają ocenę B. Przewidywane zmiany w ustawie wskazują, że wydziały o ocenie B, nie będą mogły nadawać stopni i tytułów naukowych, czyli administracyjnie odbierze się im uprawnienia wypracowywane przez dziesiątki lat; jest to uderzenie w cywilizacyjny postęp w regionach i tutaj środowiska naukowe sugerują raczej zaostrzenie kontroli jakości nadawanych stopni i tytułów, aniżeli odbieranie uprawnień. Przecież na te uprawnienia pracowały dziesiątkami lat całe pokolenia polskich intelektualistów, w regionach zaczęły kwitnąć odrębne szkoły naukowe i nurty badawcze ubogacając obraz polskiej nauki i przykładając się do nowych odkryć naukowych i postępu gospodarczego. W związku z powyższym kieruję do Pana Ministra następujące pytania:

- W środowisku akademickim sugeruje się ułatwienie tworzenia federacji uczelni i uprawomocnienie tego procesu, to pozwoli na uznanie ich wspólnego potencjału dla parametryzacji i finansowania takich jednostek naukowych. Czy Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego bierze tę sugestię pod uwagę przy pracach nad nowelizacją ustawy?

- Czy funkcjonowanie mniejszych ośrodków naukowych w związku z niższą parametryzacją i brakiem możliwości nadawania stopni naukowych nie jest zagrożone ich całkowitą likwidacją?

Otrzymując sygnały od mieszkańców województw kujawsko-pomorskiego i pomorskiego, jestem przekonana o konieczności rozważenia przez Pana Ministra wysuwanych przez środowiska mniejszych i średnich uczelni wyższych postulatów.

Łączę wyrazy szacunku,

Dorota Arciszewska-Mielewczyk

Poseł na Sejm RP

Odpowiedź na interpelację nr 15353

w sprawie nowelizacji ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym

Odpowiadający: sekretarz stanu w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego Aleksander Bobko

Warszawa, 05-10-2017

Szanowny Panie Marszałku,

w odpowiedzi na interpelację Pani Poseł Doroty Arciszewskiej-Mielewczyk (nr 15353) w sprawie nowelizacji ustawy o szkolnictwie wyższym pozwalam sobie złożyć następujące wyjaśnienia.

Zaprezentowany we wrześniu 2017 roku projekt ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce jest efektem ponad rocznych przygotowań. Już w lutym 2016 roku Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosiło konkurs „Ustawa 2.0” na opracowanie założeń do reformy. Spośród piętnastu zespołów eksperckich, komisja konkursowa złożona z wybitnych naukowców, dydaktyków, przedsiębiorców i pracowników akademickich z całej Polski, wybrała trzy zespoły. Eksperci z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, SWPS Uniwersytetu Humanistycznospołecznego i Instytutu Allerhanda zaprezentowali wypracowane założenia w marcu 2017 roku w Warszawie. Przez cały rok akademicki 2016/2017 środowisko akademickie z różnych regionów Polski debatowało nad licznymi obszarami systemu, które objęła reforma. Podczas wielu debat i dyskusji w trakcie dziewięciu konferencji tematycznych Narodowego Kongresu Nauki znalazły się między innymi takie tematy jak: umiędzynarodowienie nauki i szkolnictwa wyższego, propozycje zmian w naukach humanistycznych i społecznych, zintensyfikowanie współpracy pomiędzy nauką, gospodarką i administracją publiczną, ścieżki kariery i rozwój młodej kadry akademickiej, dostępność kształcenia na poziomie elitarnym w powiązaniu z wysokiej jakości badaniami czy ustrój i zarządzanie w szkolnictwie wyższym. Narodowy Kongres Nauki we wrześniu 2017 roku był zwieńczeniem 574 dni prac i konsultacji ze środowiskiem.

Wśród głównych celów zmian w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki jest zapewnienie zrównoważonego rozwoju polskich uczelni oraz wysokiego poziomu badań naukowych i studiów. W przedstawionym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego projekcie ustawy uzależnia się posiadanie uprawnień do nadawania stopni naukowych od kategorii naukowej, która jest miernikiem aktualnego poziomu badań naukowych prowadzonych w danym podmiocie. Rozwiązanie to wejdzie w życie w pełnym zakresie pod koniec 2021 r. – po przeprowadzeniu kolejnej ewaluacji jakości działalności naukowej. Ewaluacja będzie oparta na nowych zasadach. Do obecnie istniejących kategorii naukowych A+, A, B, C zostanie dodana kategoria B+. W związku z tym nie można utożsamiać obecnej kategorii B z kategorią B, która będzie obowiązywała w roku 2021, ponieważ skala ocen zostanie zmieniona z czterostopniowej na pięciostopniową. Ewaluacja będzie przeprowadzana w ramach poszczególnych dyscyplin nauki i sztuki. Uczelnia otrzyma odrębne kategorie naukowe w ramach poszczególnych dyscyplin, w których prowadzona jest działalność naukowa w całej uczelni, a nie tak jak do tej pory w ramach podstawowych jednostek organizacyjnych. Przy ewaluacji jakości działalności naukowej będą uwzględniane następujące kryteria: poziom naukowy prowadzonych badań naukowych lub prac rozwojowych, efekty działalności naukowej oraz wpływ działalności naukowej na funkcjonowanie społeczeństwa i gospodarki. Ewaluacją objęte zostaną osiągnięcia pracowników i doktorantów, które powstały w związku z ich zatrudnieniem lub odbywaniem przez nich kształcenia w podmiocie, a w przypadku uczelni federacyjnej – również osiągnięcia osób zatrudnionych w jednostkach uczestniczących.

Nowa ustawa przewiduje, zgodnie z postulatami środowiska akademickiego, możliwość tworzenia uczelni federacyjnych, które będą mogły realizować wspólne zadania w zakresie: prowadzenia działalności naukowej, kształcenia doktorantów, nadawania stopni naukowych lub stopni w zakresie sztuki, komercjalizacji wyników badań naukowych, prac rozwojowych oraz know-how związanego z tymi wynikami. Uczelnię federacyjną będzie mogła tworzyć publiczna uczelnia akademicka wraz z inną publiczną uczelnią akademicką, instytutem badawczym, instytutem PAN lub międzynarodowym instytutem naukowym.

Zgodnie z projektem uprawnienia do nadawania stopnia doktora będą posiadały uczelnie, uczelnie federacyjne, instytuty PAN, instytuty badawcze albo międzynarodowe instytuty naukowe, które uzyskają nową kategorię B+, A lub A+, a uprawnienia do nadawania stopnia doktora habilitowanego kategorię A lub A+. Zmiana ta ma na celu okresową weryfikację aktualnych osiągnięć naukowych podmiotów, które posiadają uprawnienia do nadawania stopni. Obecne zasady uzyskiwania uprawnień do nadawania stopni, oparte m.in. na minimach kadrowych, powodowały że stopnie naukowe były nadawane przez jednostki prowadzące badania naukowe na bardzo niskim poziomie. Nowe zasady zaczną w pełni obowiązywać po zakończeniu ewaluacji w 2021 r., natomiast w dniu wejścia w życie ustawy uprawnienia do nadawania stopni utracą podmioty, które w 2017 r. uzyskają najniższą możliwą kategorię - C.

W ocenie Ministerstwa nowe zasady posiadania uprawnień do nadawania stopni naukowych nie będą miały negatywnego wpływu na mniejsze ośrodki naukowe. Wprowadzane mechanizmy mają zachęcić do większej aktywności naukowej w wybranych dyscyplinach, w których prowadzą one badania. Jednocześnie pragnę podkreślić, że kategoria naukowa nie ma żadnego wpływu na fakt likwidacji uczelni i w przedstawionym projekcie niska kategoria naukową nie jest przesłanką do zamykania uczelni. Pragnę również wyraźnie podkreślić, że Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego nie planuje likwidacji żadnej uczelni publicznej.

Przedstawione w projekcie rozwiązania są nadal elementem konsultacji społecznych i międzyresortowych.

Z wyrazami szacunku

Źródło: http://www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/interpelacja.xsp?typ=INT&nr=15353