Odmowa informacji trafi do SKO

27 października 2020 r. Burmistrz Miasta Chojnice odmówił mi dostępu do informacji publicznej nt. podmiotów którym umorzył podatki od nieruchomości, o czym poinformował opinię publiczną za pośrednictwem "Czasu Chojnic" (pisałem o sprawie szerzej tutaj). Burmistrz swoją decyzję uzasadnił tym, że żądane przeze mnie informacje są objęte tajemnicą skarbową. Przypomnę, że chodzi o ponad 20 podmiotów, którym Burmistrz umorzył podatki od nieruchomości na kwotę około 100 tys. zł, a niedługo potem Jego Radni Miejscy podnieśli podatki lokalne! Dlatego opinia publiczna ma prawo wiedzieć, komu i na jakich zasadach Burmistrz Chojnic umarza podatki od nieruchomości. Stąd moje żądanie o dostęp do informacji publicznej.

28 grudnia odebrałem decyzję Burmistrza i trafi ona w drodze odwoławczej do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Słupsku. Burmistrz nie miał prawa odmówić mi dostępu do informacji publicznej w powyższej sprawie, a przy tym naruszył w mojej opinii liczne przepisy i w sposób nieuprawniony powołała się na tajemnicę skarbową. 

Według mnie Burmistrz Chojnic uporczywie utrudnia dostęp do informacji publicznej, kiedy chodzi o kwestie umorzeń od podatków od nieruchomości, a jego postawa nie sprzyja ani transparentności działań władzy lokalnej, ani zaufaniu mieszkańców do lokalnego samorządu. 

29 grudnia zostanie złożone moje odwołanie do SKO. Prędzej czy później, dowiemy się, komu i na jakich zasadach Burmistrz Chojnic umarza podatki, bo wbrew temu jak chciałby Burmistrz i lokalna władza nie jest to tajemnicą skarbową, a są to informacje jawne, które powinny być znane opinii publicznej. Tym bardziej, że mowa tutaj o środkach publicznych i myślę, że chojniczanie chcą wiedzieć, komu się umarza podatki, kiedy na wszystkich pozostałych nakłada się dodatkowe daniny w mieście. Zapytajmy sami siebie, dlaczego Burmistrz tak usilnie broni dostępu do informacji o podmiotach, którym ze środków publicznych umorzył podatki? 

Treść pisma do SKO:

Marcin Wałdoch

Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Słupsku

za pośrednictwem:    Burmistrza Miasta Chojnice

                                   Stary Rynek 1
                                   89-600 Chojnice

Znak: OR.1431.86.2020

Odwołanie
od decyzji z 27 października 2020 roku

Na podstawie art. 127 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 256) (dalej: „KPA”) w związku z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jedn. Dz. U.
z 2020 r. poz. 2176) (dalej: „UDIP”) wnoszę odwołanie od:

-       decyzji Burmistrza Miasta Chojnice z 27 października 2020 roku o odmowie udostępnienia informacji publicznej (dalej: „Decyzja”).

Decyzję zaskarżam w całości i zarzucam Burmistrzowi Miasta Chojnice (dalej: „Organ”):

1)     naruszenie art. 7, art. 8 § 1, art. 77 § 1 KPA poprzez niewyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych, niezebranie i nierozpatrzenie całego materiału dowodowego,

2)     naruszenie art. 16 ust. 2 pkt 2 UDIP w związku z art. 107 § 2 KPA poprzez niezawarcie w Decyzji imion, nazwisk i funkcji osób, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udzielenie informacji publicznej,

3)     naruszenie art. 61 ust. 1 oraz art. 61 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (dalej: „Konstytucja RP”) poprzez ograniczenie prawa do informacji, pomimo że nie zachodzi w istocie potrzeba ochrony żadnej z wartości wskazanych w ww. przepisach, a więc dokonanie ograniczenia niespełniającego konstytucyjnych warunków, w szczególności warunku proporcjonalności,

4)     naruszenie art. 5 ust. 1 UDIP w związku z art. 293 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r. poz. 1325) (dalej: „OP”) w związku z art. 37 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 869) (dalej: „UFP”) w związku z art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f UFP, poprzez błędne przyjęcie, że w sprawie zachodziła podstawa do odmowy udostępnienia informacji publicznej
z uwagi na tajemnicę skarbową, podczas gdy żądane przeze mnie informacje taką tajemnicą nie są objęte,

5)     naruszenie art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f UFP poprzez błędne przyjęcie, że ustanowiony w tym przepisie obowiązek podania określonych informacji do publicznej wiadomości, wyłącza stosowania UDIP i udostępnienie informacji na wniosek.

Wnoszę o uchylenie zaskarżonej Decyzji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez Organ.

Uzasadnienie

1.           Stan faktyczny

1.1.      20 września 2020 roku za pośrednictwem poczty elektronicznej na adres Urzędu Miasta Chojnice zwróciłem się do Burmistrza Miasta Chojnice z wnioskiem o udostępnienie informacji publicznej w zakresie – wykazu podmiotów, którym Burmistrz Miasta Chojnice umorzył podatek od nieruchomości, o czym poinformował opinię publiczną m.in. za pośrednictwem Tygodnika „Czas Chojnic”. W szczególności wniosłem
o udostepnienie wykazu takich podmiotów wraz z ich nazwą i numerem NIP, podstawą umorzenia podatku od nieruchomości oraz kwotą umorzonego podatku od nieruchomości dla każdego z takich podmiotów, a także o udostępnienie kopii wniosków o umorzenie podatku, z którymi podmioty takie zwróciły się do Burmistrza Miasta Chojnice.

1.2.      2 października 2020 roku Organ przesłał na mój adres e-mail zawiadomienie, w którym poinformował mnie o braku możliwości załatwienia mojego wniosku w terminie 14 dni. Jednocześnie dodał on, że: „nowy termin załatwienia sprawy wskazuje się na 30 dni od daty odbioru niniejszego zawiadomienia”.

1.3.      9 października 2020 roku Organ zawiadomił mnie o możliwości zapoznania się
z materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie w terminie 7 dni od otrzymania zawiadomienia.

1.4.      19 października 2020 roku Organ ponowił ww. zawiadomienie wskazując dodatkowy
7 dniowy termin na zapoznanie się z materiałami zgromadzonymi w sprawie.

1.5.      Decyzją z 27 października 2020 roku – znak: OR.1431.86.2020, Organ odmówił udostępnienia żądanej przeze mnie informacji publicznej. Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie wskazał on, że żądane przeze mnie informacje objęte są tajemnicą skarbową, a ja nie jestem jednym z podmiotów wskazanych w OP, które mogą uzyskać dostęp do takich informacji. Powołując się na art. 37 UFP Organ wskazał, ze podanie informacji wykraczającej poza zakres wskazany w tym przepisie stanowiłoby jego naruszenie.

2.           Dotrzymanie terminu na wniesienie odwołania

Organ skan swojego rozstrzygnięcia przesłał na mój adres e-mail, czego nie można uznać za właściwe doręczenie. W związku z tym pismem z dnia 22 grudnia 2020 r.  zwróciłem się do Organu o prawidłowe doręczenie decyzji.

Decyzja została doręczona do mnie listem poleconym w dniu 28 grudnia 2020 r.

Zgodnie z art. 129 § 2 KPA odwołanie wnosi się w terminie czternastu dni od dnia doręczenia decyzji stronie, a gdy decyzja została ogłoszona ustnie – od dnia jej ogłoszenia stronie. Przez doręczenie, należy rozumieć takie doręczenie, które nastąpiło w procedurze opisanej w art. 39-49 KPA. Przesłanie decyzji na mój adres e-mail nie stanowiło takiego doręczenia. Wszak nie wyraziłem na takie doręczenie decyzji zgody, o której mowa
w art. 39¹ § 1 pkt 2 KPA, a przesłana na mój adres e-mail decyzja nie była podpisana kwalifikowanym podpisem elektronicznym, stosownie do art. 107 § 1 pkt 8 in fine KPA.

Tym samym odwołanie należy uznać za wniesione w terminie.

3.           Uzasadnienie zarzutów odwołania

3.1.      Naruszenie przepisów procedury

W pierwszej kolejności podnieść należy zarzuty naruszenia przepisów postępowania, których dopuścił się Organ przy wydawaniu zaskarżonej Decyzji.

Organ nie wyjaśnił w sposób wyczerpujący stanu faktycznego sprawy, jak również nie zgromadził i nie rozpatrzył całego materiału dowodowego. W konsekwencji rozstrzygnął sprawę na podstawie niepełnego materiału dowodowego.

Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy istotne było przede wszystkim ustalenie kręgu podmiotów, którym Organ umorzył podatek od nieruchomości. Konieczne było ustalenie nie tylko tożsamości tych podmiotów, ale przede wszystkim wysokości umorzonego im podatku. Okoliczność ta ma bowiem istotne znaczenie w kontekście oceny czy informacja na temat umorzenia podatku takiemu podmiotowi będzie podlegała podaniu do publicznej wiadomości na podstawie art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f UFP. To z kolei ma dalsze konsekwencje – jeżeli bowiem informacja podlega upublicznieniu, to tym samym dane objęte taką informacją nie podlegają tajemnicy skarbowej, która to stanowiła powód odmowy udostępnienia informacji publicznej przez Organ.

Organ powyższych ustaleń nie poczynił, a przynajmniej nie ujawnił tego w uzasadnieniu decyzji, co w istocie ma ten sam skutek i oceniane musi być jako naruszenie przepisów procedury administracyjnej, a konkretnie naruszenie art. 7, art. 8 § 1, art. 77 § 1 KPA.

W skarżonej Decyzji zabrakło też wskazania imion, nazwisk i funkcji podmiotów, które zajęły stanowisko w toku postępowania o udostępnienie informacji publicznej, co stanowi naruszenie art. 16 ust. 2 pkt 1 UDIP.

3.2.      Podstawy ograniczenia prawa do informacji

Prawo do informacji stanowi podmiotowe, konstytucyjne, prawo obywatelskie, które przewidziane zostało w art. 61 Konstytucji RP. O randze tego prawa świadczy też jego umiejscowienie w Powszechnej deklaracji praw człowieka z 1948 r., Międzynarodowym pakcie praw obywatelskich i politycznych z 1966 r., Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r., czy też w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej.

Waga prawa do informacji nakazuje, aby wszelkie jego ograniczenia były interpretowane w sposób ścisły. We wszelkich sprawach związanych z prawem do informacji należy opowiadać się za wykładnią prokonstytucyjną, która będzie urzeczywistniać to prawo, dając pierwszeństwo jawności przed niejawnością działania administracji. Warto przytoczyć w tym miejscu pogląd Naczelnego Sądu Administracyjnego wyrażony
w wyroku z 3 maja 1985 r. sygn. akt: II SA 112/85, który wskazał: „jeżeli przepis szczególny wprowadza dla określonych w nim sytuacji i w przewidzianych w nim warunkach możliwość ograniczenia praw obywatela, stosowanie tego przepisu w drodze analogii do sytuacji innych niż w nim wymienione, choćby nawet były to sytuacje zbliżone, jest niedopuszczalne”, a także pogląd wyrażony w wyroku WSA w Opolu
z 7 sierpnia 2018 r. sygn. akt: II SAB/Op 61/18: „z ustawy o dostępie do informacji publicznej wynika jako norma podstawowa zasada domniemania jawności”.

Niniejsze rozważania są istotne dla oceny zaskarżonej Decyzji.

Ograniczenie konstytucyjnego prawa do informacji może bowiem nastąpić wyłącznie ze względu na określone w ustawach ochronę wolności i praw innych osób i podmiotów gospodarczych oraz ochronę porządku publicznego, bezpieczeństwa lub ważnego interesu gospodarczego państwa, o czym stanowi art. 61 ust. 3 Konstytucji RP. Ponadto zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP ograniczenie takie musi wynikać z ustawy i musi być konieczne w demokratycznym państwie, a także nie może naruszać istoty prawa do informacji.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 UDIP prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu
w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych. Ponadto na podstawie art. 5
ust. 2 UDIP ograniczenia prawa do informacji mogą wynikać z prywatności osób fizycznych lub tajemnicy przedsiębiorcy.

W niniejszej sprawie Organ wskazał, że odmowa udostępnienia informacji publicznej,
a więc w praktyce ograniczenie prawa do informacji, następuje z uwagi na tajemnicę skarbową. Twierdzenie takie nie jest jednak zasadne, bowiem żądanych przeze mnie informacji nie chroni tajemnica skarbowa, o czym szerzej w pkt 3.3 uzasadnienia. Tym samym Organ dopuścił się ograniczenia prawa do informacji z naruszeniem warunków konstytucyjnych.

3.3.      Tajemnica skarbowa

Uzasadniając swoje rozstrzygnięcie Organ wskazał, że żądane przeze mnie informacje nie mogą być ujawnione z uwagi na tajemnicę skarbową. Organ uznał, że wykaz podmiotów, którym umorzył podatek od nieruchomości z podaniem ich nazwy, numeru NIP, kwoty umorzonego podatku wraz z uzasadnieniem takiego umorzenia, wchodzi
w zakres udostępnienia informacji o indywidualnych dokumentach składanych przez podatników.

Organ wskazał też, że zarówno jego decyzje, jak również indywidualne wnioski wraz
z identyfikacją strony będącej osobą fizyczną lub prawną, składane przez podatników
w sprawach o udzielenie ulgi podatkowej, objęte są aktami postępowania podatkowego, które na podstawie art. 293 § 1 pkt 3 i § 2 OP stanowią tajemnicę skarbową i nie podlegają upublicznieniu. Jednocześnie zdaniem Organu teza ta znajduje potwierdzenie w treści art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f UFP, który to ogranicza zakres informacji podawanej do publicznej wiadomości przez organy podatkowe.

Z tymi twierdzeniami Organu nie sposób się zgodzić.

Ustawodawca art. 37 ust. 2 w związku z art. 37 ust. 1 lit. f UFP przesądził, że tajemnicy skarbowej nie narusza podanie do publicznej wiadomości wykazu osób prawnych
i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia.

Zakres mojego wniosku niewątpliwie wpisuje się w zakres danych, które mocą ww. przepisów zostały wyłączone spod tajemnicy skarbowej. Swoim wnioskiem zwróciłem się bowiem o wykaz podmiotów, którym umorzono podatek od nieruchomości ze wskazaniem ich nazwy, NIP, podstawy umorzenia podatku oraz kwoty umorzonego podatku.

Nawet przyjmując literalne brzmienie ww. przepisów, które wskazuje, że spod tajemnicy skarbowej wyłączone są tylko dane podmiotów, którym umorzono podatek w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, to niewątpliwie większość podmiotów, którym Organ umorzył podatek – w zakresie objętym moim wnioskiem - będzie wpisywała się w ten katalog. Z informacji prasowej[1] wynika bowiem, że Organ wydał 29 decyzji administracyjnych o umorzeniu podatku na łączną kwotę przekraczającą 91 tys. zł. Już zatem prosta kalkulacja wskazuje na to, że przynajmniej większość z tych podmiotów korzystała z umorzenia podatku w kwocie przewyższającej 500 zł.

Niezależnie od tego wskazać należy, ze również wobec podmiotów, które skorzystały
z umorzenia podatku w kwocie niższej niż 500 zł, Burmistrz powinien udostępnić żądane przeze mnie informacje.

Skoro ustawodawca przewidział obowiązek upublicznienia, a zatem podania do szerszej wiadomości niż w przypadku udostepnienia na wniosek, informacji o podmiotach, którym umorzono podatek w kwocie powyżej 500 zł, to nie ma podstaw do przyjęcia,
że informacja o podmiotach, którym umorzono podatek poniżej tej kwoty nie stanowi informacji publicznej. Trudne do zaakceptowania byłoby też uznanie, że skoro ustawodawca wyjmuje spod tajemnicy skarbowej informacje o podmiotach, które korzystają z umorzenia zobowiązania podatkowego w kwocie powyższej 500 zł, to tajemnica taka obejmuje nadal zobowiązania poniżej tej kwoty. Taka wykładnia prowadziłaby do zawężenia prawa do informacji, które byłoby niezgodne
z prokonstytucyjną wykładnią przepisów, a także prowadziłoby do ograniczenia, które nie spełnia konstytucyjnych warunków, w szczególności warunku proporcjonalności. Nie sposób bowiem przyjąć, że uzasadnione w demokratycznym państwie prawa jest ograniczenie prawa do informacji o podmiotach, którym umorzono zobowiązania podatkowe poniżej 500 zł, podczas gdy informacje o podmiotach, którym umorzono zobowiązania powyżej tej kwoty mają być jawne.

Warto wskazać też na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, który w wyroku z 18 września 2019 r. sygn. akt: II SA/Rz 829/19 wskazał: „jeżeli bowiem ustawodawca nakłada na organy obowiązek upublicznienia informacji o udzielonych ulgach powyżej 500 zł, to tym bardziej zezwala na udostępnienie na wniosek informacji o ulgach poniżej 500 zł”.

W związku z tym trzeba stwierdzić, że Organ błędnie uznał, że żądane przeze mnie informacje w zakresie wykazu podmiotów, którym Organ umorzył podatek od nieruchomości, objęte są tajemnicą skarbową i jako takie nie podlegają udostępnieniu.

Przyjmując nawet, że wnioski o umorzenie podatków złożone przez podmioty, które ubiegały się o taką ulgę – które stanowiły drugi element mojego wniosku - nie stanowią informacji publicznej lub podlegają ograniczeniu z uwagi na tajemnicę skarbową, Organ powinien rozpatrzyć mój wniosek w pozostałym zakresie, który dotyczy – co wyżej wskazałem – informacji, które taką tajemnicą objęte nie są.

3.4.      Udostępnienie informacji na wniosek

Organ w swoim uzasadnieniu wskazuje, że ustawodawca zobowiązuje go do podania do publicznej wiadomości wykazu, o którym mowa w art. 37 ust. 1 pkt 2 lit. f UFP. Jednocześnie wskazuje on na to, że na takie upublicznienie ma on czas do 31 maja następnego roku. Jak się wydaje, Organ z tego przepisu wyprowadza wniosek, że skoro musi upublicznić dane w trybie przewidzianym w przepisach UFP, to nie musi stosować do takich informacji UDIP, a więc nie musi ich udostępniać na wniosek.

Stanowisko takie nie jest jednak właściwe.

Upublicznienie informacji stanowi przejaw najszerszej transparentności finansów publicznych, która służyć ma ogółowi społeczeństwa i dzięki której każda osoba, bez żadnego wysiłku, może poznać informację o podmiotach, które korzystają z pomocy publicznej – ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych, a w tym przypadku z umorzenia podatku. W żadnym jednak wypadku nie można mówić, że przez samo zobowiązanie organu do upublicznienia pewnych informacji, ustawodawca wyłącza w tym zakresie stosowanie przepisów UDIP.

Uwzględniwszy zasadę jawności administracji publicznej, należy przyjąć,
że ustawodawca nakładając na organy skarbowe obowiązek podania pewnych informacji do publicznej wiadomości nie wyłączył w tym zakresie stosowania UDIP. Do czasu,
aż informacja taka zostanie upubliczniona w trybie przewidzianym w UFP, nie ma przeszkód, aby uzyskać ją na wniosek o udostępnienie informacji publicznej. Jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 18 lutego 2014 roku, sygn. akt: I OSK 2129/13: „jeżeli ustawodawca regulując materię podatkową nie wprowadza zakazu udostępniania określonej informacji, a wręcz przeciwnie – pozwala na upublicznianie informacji dotyczących zwolnień podatkowych, wówczas informacja taka, jeśli nie funkcjonuje w obiegu publicznym w sposób umożliwiający zapoznanie się z nią, winna zostać udostępniona zainteresowanemu na jego wniosek”.

Reasumując należy stwierdzić, że obowiązek upublicznienia informacji nie wyłącza udostępnienia jej na wniosek, szczególnie w sytuacji, gdy na dzień składania takiego wniosku nie została ona jeszcze upubliczniona. Jednocześnie należy stwierdzić, że skoro ustawodawca wyraża zgodę na upublicznienie takiej informacji, to tym bardziej wyraża zgodę na jej udostępnienie na wniosek.

***

Zważywszy na powyższe, wnoszę jak na wstępie.

 

_____________________________
Marcin Wałdoch

 

---

[1] https://czas.tygodnik.pl/pl/11_wiadomosci/9596_umorzyl-29-firmom.html